Begaan met de wereld
"Dat blijft een verrassing", zegt Wende. "De gastartiesten hebben een piano, niet een hele band. Terwijl artiesten als MEROL, Abel van Gijlswijk van Hang Youth, Camiel Meiresonne en Jacqueline Govaert normaliter het dak eraf spelen in hele grote clubs. Ik heb artiesten gekozen die niet bang zijn om de moeilijke onderwerpen aan te spreken. Sef snijdt natuurlijk allerlei ingewikkelde thema's op een waanzinnig mooie manier aan, Sophie Straat net zo goed. Froukje, MEROL en Naaz ook. Allemaal zijn ze begaan met de wereld en zingen daarover."
Vrijplaats ziet Wende als een speeltuin, zoals het oranje badje dat ooit was. "Daarin doe ik van alles waar ik zin in heb, met twee piano's waarop Nils (Davidse, red.) en ik spelen. Ik wil even helemaal terug naar hoe het begon. Naar een goed lied en dat in zijn meest uitgeklede vorm naar het publiek brengen. Normaal heb je een show en blijft deze zoals hij is. Nu niet. Elke avond zal anders zijn. We veranderen Carré, de mooiste plek van Nederland, in onze speeltuin door nummers te doen die we eerder niet durfden, door van alles compleet om te gooien."
Wende wil het publiek iets meegeven. Vertrouw op speelsheid en creativiteit. "En ik hoop dat mensen 'in het moment zijn'. Daar breek ik een lans voor." Dat klinkt abstract, 'in het moment zijn', maar Wende maakt het direct concreet door de aandacht volop te vestigen op de situatie in het hier en nu, op het interview. "We leven in een wereld waarin ongelooflijk veel mogelijkheden zijn om het hier en nu te ontvluchten", zegt ze. "Weg van het moment waarin ik jou aankijk en zie wat voor kleur ogen je hebt, zie wat het tempo is van ons gesprek, weg van dat ik me soms ongemakkelijk voel omdat ik niet weet hoe ik me moet verhouden tot jou. En dat we ons daar niet van kunnen distantiëren. Dat is ook wat het leven is. Dat vind ik juist leuk."
In het moment trekken
Het zijn uitspraken om even op te kauwen. Leven in het moment zoals Wende doet, waarin ze alle onzekerheden en emoties bij zichzelf opspoort en toelaat: hoe doe je dat als ruim 1500 mensen vanuit hun stoelen aandachtig toekijken? Speelt ze dan een rol? En als ze een rol speelt, wat iets onechts impliceert, hoe trekt zij dan haar publiek het moment in?
"Volgens mij stel je nu een paar verschillende vragen over zaken die snel door elkaar lopen. Je hebt het over de rollen die wij spelen. We spelen allemaal verschillende rollen. Dat doen we tegenover een onbekende, een bekende, je geliefde, jezelf, op het podium. Wanneer ben je dan echt jezelf? Wie ben je dan echt? En hoe vertaalt zich dat naar het podium? Ik geloof niet zozeer dat de versie die ik ben in mijn pyjama de meest echte versie is en de meest effectieve voor een podium. Daarbij maak ik een groot onderscheid tussen privé en persoonlijk. Nu ben ik persoonlijk. Ik ben niet onecht. En ik ben ook niet onecht als ik op een podium sta. Ook dan ben ik persoonlijk."
Het persoonlijke is universeel, zegt Wende. Maar privé is particulier.
"Dan de tweede vraag: hoe breng je die intimiteit van het hier en nu naar een podium. Je kunt op een podium heel erg privé gaan lopen doen, maar dan krijg je niet de intimiteit die je over wil brengen naar het publiek. Wat ik doe is elke avond de setlist aanpassen zodat elke avond anders is. Dan creëren we iets in het moment en dat is voelbaar voor een publiek. Vergelijk het met een jazzconcert waar wordt geïmproviseerd. De muzikanten duiken in het onbekende. Dan voelt het publiek dat zij getuige zijn van iets dat hier en op dit moment ontstaat."
Wende's carrière begon in 2004 toen zij haar eerste album uitbracht en daar direct een Edison voor won. Ze won daarna nog diverse prijzen, stond in talloze theaters, op Lowlands en andere festivals. Haar creatieve producent Wouter van Ransbeek vroeg haar enige tijd terug: 'Je hebt nu overal gestaan, zou het niet tof zijn als je iets met alleen piano doet?'
Dat vond Wende zeker tof. "Vrijplaats is een liefdesverklaring aan een lied in zijn meest uitgeklede vorm en performen in zijn meest uitgeklede vorm. Ik heb een oneindige liefde voor een goed lied, voor een lied dat iets wil zeggen over het leven, over waar we zijn, over wat we met elkaar zijn, wat we zouden kunnen zijn met elkaar, waar we falen met elkaar, waar we misschien met elkaar wel verder kunnen."
Het idee van alleen de piano en een goed lied sprak haar ook aan omdat het haar herinnerde aan vroeger. "Zo is het ooit begonnen. Met mijn moeder die piano speelde. De piano was haar speeltuin en haar vrijplaats. Ze zat in de erker, speelde en dan vroeg ik haar of ze mij wilde begeleiden met liedjes. Dat was toen echt een grabbelton. Daar zat niks geregisseerds aan. Het was een spontane, eindeloze stroom van liedjes en ik vond alles leuk. Op dit moment in mijn carrière kan ik weer terug naar die grabbelton."
Daar zit een paradox in. Ze kan terug naar vroeger omdat ze is gegroeid als artiest en persoon. Ze is een perfectionist en vindt het moeilijk de controle los te laten. Of beter: vond, want in Vrijplaats kijkt ze haar oude angst recht in de ogen en omarmt het toeval. Ze is losser. Juist door die lossere aanpak, kan ze een show als Vrijplaats maken.
"Losser durven zijn, heeft te maken met vertrouwen in wat ik en het team om mij heen kunnen. Maar het blijft een uitdaging. Ook in zekerheid zit schoonheid. Binnen een vaste vorm is nog zoveel te ontdekken. Maar nu zeg ik tegen mezelf: ik weet dat je er bang voor bent, maar ga het toch maar doen. Kijk maar wat er gebeurt. Dat is een ontwikkeling die sinds Mens (uit 2018, red.) is ingezet. Elke keer ga ik een stapje verder het water in. Maar Vrijplaats, dat is wel even een kilometertje verder zwemmen."
